Πώς επηρεάζει η τεχνολογία τα παιδιά;

Αναμφισβήτητα ζούμε στην εποχή της τεχνολογίας. Τα έξυπνα τηλέφωνα, οι υπολογιστές, τα tablets, οι κονσόλες παιχνιδιών, κατακλύζουν κυριολεκτικά την αγορά και τις περισσότερες φορές και τα σπίτια μας. Τα παιδιά όπως και οι μεγάλοι, είναι δέκτες αυτής της τεχνολογικής επανάστασης και δεν μένουν ανεπηρέαστα από αυτήν. Αυτό που παρατηρείται στα σημερινά παιδιά, ακόμη και σε αυτά των μικρότερων ηλικιακών ομάδων (κάτω των πέντε ετών), είναι μια φοβερή ικανότητα γνώσης της χρήσης της τεχνολογίας. Δεν είναι καθόλου ασυνήθιστο πλέον να βλέπουμε μικρά παιδιά να χειρίζονται με μαεστρία και αυτοπεποίθηση έξυπνα τηλέφωνα, υπολογιστές, tablets και οθόνες.

Από τη στιγμή που η τεχνολογία έχει μπει για τα καλά στη ζωή μας, το ερώτημα που αυτομάτως γεννιέται είναι πώς όλο αυτό το τεχνολογικό “θαύμα” επηρεάζει τα παιδιά. Οι γνώμες πολλές και αρκετές φορές αντικρουόμενες.

Πώς επιδρά η τεχνολογία στα παιδιά;

Η ενασχόληση και το παιχνίδι των παιδιών με την τεχνολογία μπορεί από τη μια να προσφέρει στους γονείς στιγμιαία ηρεμία, αλλά από την άλλη ξυπνά και κρυφές ανησυχίες για το κατά πόσο η οθόνη και τα gadgets μπορούν να βλάψουν το παιδί.

Έρευνα που έγινε στο Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν έδειξε ότι οι οθόνες μπορεί να είναι επωφελείς για τη μάθηση και όσο πιο διαδραστική εμπειρία προσφέρουν, τόσο καλύτερο αποτέλεσμα δίνουν. Παιδιά ηλικίας 2 και 3 ετών είχαν περισσότερες πιθανότητες να ανταποκριθούν στα βίντεο που έβλεπαν σε οθόνες όταν τα προέτρεπαν να τις αγγίξουν, από όταν το βίντεο στην οθόνη δεν απαιτούσε καμία αλληλεπίδραση.

Σε ένα άλλο τεστ εκμάθησης λέξεων που έγινε από το ίδιο Πανεπιστήμιο, βρέθηκε ότι τα παιδιά που αλληλεπιδρούσαν με την οθόνη τα πήγαιναν πολύ καλύτερα, ανταποκρινόντουσαν πολύ πιο γρήγορα, έκαναν λιγότερα λάθη και μάθαιναν πιο γρήγορα σε σχέση με τα παιδιά που δεν είχαν αυτή την διαδραστική εμπειρία.

Άλλη έρευνα έχει δείξει ότι η τεχνολογία βοηθά στην ανάπτυξη δεξιοτήτων. Για παράδειγμα, έχει βρεθεί ότι η καλή ποιότητα προγραμμάτων και λογισμικών, μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες (και όχι μόνο) να αναπτύξουν ελλιπείς δεξιότητες όπως αυτές που σχετίζονται με τη συγκέντρωση, τη μνήμη, την αλληλουχία και την παρατηρητικότητα.

Επίσης έχει βρεθεί ότι η εικονική πραγματικότητα της οθόνης με τη χρήση των κατάλληλων προγραμμάτων, μπορεί να τονώσει την αυτοπεποίθηση των παιδιών και να τα βοηθήσει να αναπτύξουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους και στις ικανότητές τους με έναν τρόπο που μπορεί να μην είναι σε θέση το παιδί να βιώσει με την ίδια άνεση σε άλλους χώρους όπως για παράδειγμα στην τάξη. Η αυτοπεποίθηση και η εμπιστοσύνη που αποκτά το παιδί για τον εαυτό του, μπορεί στη συνέχεια να μεταφερθεί στο σχολείο βελτιώνοντας τις επιδόσεις του.

Επιπλέον, σε πολλά σχολεία τόσο του εξωτερικού όσο και στην Ελλάδα, η τεχνολογία έχει αρχίσει να εντάσσεται στο εκπαιδευτικό σύστημα και στις σχολικές τάξεις για να διευκολύνει τη μάθηση και την ενεργή συμμετοχή των παιδιών, και τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα δείχνουν η τεχνολογία να επιδρά θετικά.

Σε αυτό το σημείο θα μπορούσε να πει κάποιος καλά όλα αυτά, τι γίνεται όμως όταν η τεχνολογία αρχίζει και αποκτά άλλες διαστάσεις και από χρήση καταλήγει στην κατάχρηση.

Είναι η τεχνολογία μια κακιά συνήθεια;

Ενώ υπάρχουν πολλοί ειδικοί που κρατούν θετική στάση απέναντι στην τεχνολογία, υπάρχουν και αρκετοί εμπειρογνώμονες που έχουν μια πολύ πιο επιφυλακτική στάση. Η ψυχολόγος Dr. Sigman, υποστηρίζει ότι τα παιδιά σήμερα παρακολουθούν πράγματα και δέχονται πληροφορίες μέσα από οθόνες πιο πολύ από ποτέ, και αυτή η συνήθεια μπορεί εύκολα να οδηγήσει σε εθισμό, ακόμα και σε κατάθλιψη.

Έχει υπολογιστεί, ότι τα παιδιά που γεννιούνται σήμερα θα έχουν περάσει ένα πλήρες έτος κολλημένα σε οθόνες μέχρι να φτάσουν στην ηλικία των επτά ετών. Αν αυτός ο υπολογισμός πράγματι αληθεύει, νομίζω πως όλοι μας θα συμφωνούσαμε ότι πρόκειται για ένα τρομακτικό γεγονός.

Η υπερβολική έκθεση στην τεχνολογία έχει βρεθεί να επηρεάζει αρνητικά την κοινωνικοποίηση των παιδιών, την λεκτική επικοινωνία με το περιβάλλον, το αυθόρμητο παιχνίδι, τη φυσική δραστηριότητα, το βάρος, τη διατροφή και συνολικά την υγιή ανάπτυξη των παιδιών.

Οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν ότι το ουσιαστικό πρόβλημα δεν είναι ότι το παιδί κάνει χρήση της τεχνολογίας, αλλά ο τρόπος που αντιλαμβάνεται τη χρήση της. Η αντίληψη αυτή επηρεάζεται και διαμορφώνεται άμεσα από τη χρήση που κάνουν οι γονείς οι οποίοι λειτουργούν ως ισχυρό πρότυπο για τα παιδιά. Είναι σχεδόν αδύνατον να περιμένουμε από ένα παιδί να περιορίσει τις ώρες που περνάει μπροστά από μία οθόνη, όταν οι ίδιοι οι γονείς είναι εθισμένοι στην τεχνολογία.

Οι γονείς αρκετά συχνά μιλάνε στο τηλέφωνο όταν οδηγούν, γράφουνε μηνύματα όταν περπατάνε, τσεκάρουν τα e-mail τους με το που θα μπούνε στο σπίτι, έχουν πάντα τον υπολογιστή ανοιχτό, τα gadgets σε κοινή θέα, και σε αρκετές περιπτώσεις η τεχνολογία μπορεί να γίνει εμπόδιο στην επικοινωνία γονιού – παιδιού όταν υπάρχει πάντοτε μια συσκευή ανάμεσα και γύρω από αυτούς.

Πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι η στάση που κρατά η οικογένεια απέναντι στην τεχνολογία στο σπίτι, είναι ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες που επηρεάζει τη σχέση του παιδιού με την τεχνολογία. Δεν είναι η τεχνολογία αυτή που κυριαρχεί και οδηγεί το παιδί στην αλόγιστη χρήση, αλλά ο τρόπος που χειρίζονται τα μέλη της οικογένειας και κυρίως οι γονείς την τεχνολογία.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;

Η ειδική προσχολικής αγωγής Helen Moylett, τονίζει ότι η τεχνολογία μπορεί να αποδειχθεί ένα πραγματικά χρήσιμο και ενδιαφέρον εργαλείο μάθησης εάν χρησιμοποιείται σωστά, όχι για πολλή ώρα και όταν δεν αντικαθιστά άλλες δραστηριότητες του παιδιού.

Είναι πολύ σημαντικό επομένως οι γονείς να ελέγχουν τόσο το χρόνο όσο και την ποιότητα της δραστηριότητας του παιδιού με την τεχνολογία έτσι ώστε να επωφεληθεί από αυτήν. Ο χρόνος που περνούν τα παιδιά με την τεχνολογία και με ό,τι συνεπάγεται αυτή, πρέπει να λειτουργεί σίγουρα προς όφελος τους και όχι να στερεί άλλες πολύτιμες εμπειρίες όπως για παράδειγμα τον ποιοτικό χρόνο με τους γονείς, το αυθόρμητο παιχνίδι με φίλους και την εμπειρία της μάθησης σε εξωτερικούς χώρους.

Σε κάθε περίπτωση, η τεχνολογία με τη μορφή των υπολογιστών, των έξυπνων τηλεφώνων και των tablets, καλώς ή κακώς, ήρθε για να μείνει. Το λογισμικό, οι εφαρμογές και τα προγράμματα που κυκλοφορούν στην αγορά μπορούν πράγματι να διευκολύνουν και να ενισχύσουν τη μάθηση των παιδιών, αλλά αυτό προϋποθέτει τον έλεγχο της χρήσης και το φιλτράρισμα της ποιότητας από τους γονείς, καθώς επίσης και τη γνώση ότι οι γονείς για ακόμη μία φορά λειτουργούν ως πρότυπο για τα παιδιά τους με τη χρήση που κάνουν οι ίδιοι.